Geldzaken

Wanneer overlijden melden?
De banken waar de overledene klant was, moeten bericht krijgen van het overlijden.

Wanneer? Officieel is het idee; zo snel mogelijk. Maar houd er rekening mee dat na een melding de bank de rekening ‘op slot’ zet, óók als iemand gemachtigd is. Ze doen dit altijd, behalve bij een en/of rekening, die blijft bruikbaar. Het is aan te raden vóór het op slot gaan van de rekening(en) alle saldi en overboekingen te downloaden. Deze gegevens zijn nodig voor het opzeggen van abonnementen en contracten en voor het vaststellen van de omvang van de bezittingen. Als de rekening eenmaal op slot zit kun je er alleen in overleg met de bank bij.

Let op 1: verwacht je dat de rekening na melden overlijden wordt afgesloten, dan is het verstandig overzichten van het laatste jaar, met alle af- en bijschrijvingen en alle saldi te downloaden.
Als de rekening inderdaad op slot gaat kun je die mogelijk lange tijd niet meer inzien.

Let op 2: gebruik je de rekening van de overledene? Dan kan dat worden opgevat als het aanvaarden van de erfenis, waarna je ook aansprakelijk bent voor eventuele schulden. De uitvaart mag wel (in redelijkheid) worden betaald, zonder dat je daarmee de erfenis hebt aanvaard. Zie ‘Erfenis aanvaarden?

Wie mag overlijden melden aan de bank?
Op zich mag elke nabestaande het overlijden melden, maar het is het handigst als de persoon die de geldzaken gaat afhandelen het doet. (Zie hierna bij ‘bevoegde nabestaande’). Goed om te weten: de bank mag alleen aan de bevoegde nabestaanden informatie geven over tegoeden op de rekeningen van de overledene.

Wie is de bevoegde nabestaande?
Is er geen testament en was de overledene getrouwd? Dan is de partner als enige bevoegd de bankzaken te regelen. In andere gevallen is degene met wie de overledene een en/of rekening had bevoegd. Of de aangewezen executeur of de erfgenaam is de bevoegde persoon. Totdat de bevoegde persoon duidelijk is, kan niemand bij de rekening. Behalve bij een en/of rekening. Dit is niet om nabestaanden dwars te zitten, maar om zeker te weten dat alles volgens de regels verloopt.

Als de erfgenamen gezamenlijk bevoegd zijn, dan is het raadzaam om een boedelvolmacht af te geven aan één van de erfgenamen of een vertrouwenspersoon. Anders is voor elke handeling de handtekening van iedere erfgenaam nodig. Ga dus (als de verhoudingen goed zijn) met alle erfgenamen één keer naar de notaris en machtig één van jullie.

Hoe overlijden melden?
Online of je kunt bellen en de bankmedewerker zal dan meer informatie geven. Als je zelf als nabestaande geen klant bent bij de betreffende bank worden in elk geval gegevens genoteerd. Hierna verschilt de gang van zaken per bank. De ene bank stuurt een brief met uitleg, de andere vraagt om langs te komen op een filiaal met ID en de akte van overlijden.

Er wordt besproken of- en door wie de rekening gebruikt kan worden. Als er sprake is van een hypotheek en/of beleggingstegoeden kan de bankmedewerker vast de eerste informatie geven. Ga ervan uit dat de afhandeling van de geldzaken in zo’n geval langere tijd kan duren, zeker enkele maanden.

Let op: door de rekening van de overledene te gebruiken kan het zijn dat dat wordt opgevat als het ‘aanvaarden van de erfenis’. Als de overledene schulden had, erf je dan die schulden. Zie ‘Erfenis aanvaarden?’

Wat gaat er gebeuren met de bankrekening(en) van de overledene?
Dat hangt af van het soort rekening.

Een en/of rekening kun je voortzetten, die komt dan op één naam, samen met de spaar- en beleggingsrekeningen als die aan de en/of rekening gekoppeld waren. Jouw eigen betaalpas blijft geldig, die van de overledene wordt geblokkeerd. Had alleen degene met wie je de rekening deelde online toegang? Logde je wel altijd in, maar met de inloggegevens van je partner of de mederekeninghouder? Vraag dan ook zelf toegang aan op je eigen naam. Het account, de online toegang van de overledene wordt namelijk stopgezet.

Let op: ook al mag je het geld beheren, je bent niet automatisch eigenaar. Het is dus beter om het geld niet uit te geven totdat je zeker weet wie waar recht op heeft.” Zie ‘Erfenis aanvaarden?’

Machtigingen komen te vervallen. Alleen machtigingen op En/of rekeningen blijven in stand.

Had de overledene eigen bank- en spaarrekeningen, alleen op zijn/haar naam, dan kun je deze (als bevoegd persoon) ook tijdelijk beheren. Zo heb je meer tijd om zaken af te handelen. Banken zetten de rekening dan vaak op ‘erven van’ of ‘de boedel van’.

Rekening op slot
Als je nog niet kunt aantonen wie de bevoegde persoon is gaat de rekening op slot:

• Rekening wordt geblokkeerd. Raadplegen en overboeken is niet meer mogelijk.
• Betaalpas(sen) worden geblokkeerd.
• Automatische overboekingen komen (soms) te vervallen. Vraag dit na! Anders kan het zijn dat energiekosten of hypotheek niet geïncasseerd kunnen worden.

Is de rekening nog geblokkeerd en moeten er rekeningen, bijvoorbeeld van de uitvaart betaald worden? Neem dan contact op met de nabestaandenhelpdesk van de bank van de overledene.

Als de nalatenschap is afgerond, kun je kiezen of je de rekening wilt aanhouden of opzeggen, afhankelijk van de bank. Een zakelijke rekening moet aangehouden worden tot de belastingdienst de zaak heeft afgerond.

Had de overledene crypto-valuta?
Misschien is het ooit verteld, of misschien zijn er aanwijzingen te vinden dat de overledene crypto-valuta had,  bitcoin bijvoorbeeld. Een sterke aanwijzing is het als de overledene één van deze apps op zijn telefoon had: Bitcoin-wallet, Blockfolio, Jaxx, Bither, Electrum, Airbitz, Arcbit, CoinSpace of CoinBase. Let op: de waarde die deze digitale munt vertegenwoordigt hoort bij de erfenis. Je kunt ze weer omzetten in euro’s

Voor meer uitleg zie de site i-finish.nl

Huurwoning
Woonde je samen met je overleden partner in een huurwoning? Controleer dan of het huurcontract op beider naam staat en laat het contract zo nodig aanpassen. Als je geen mede-huurder was, kan het zijn dat je de huur niet kunt overnemen.

Wil een partner of kind in de woning blijven wonen? Als het huurcontract op beide namen stond kan het. Overleg in andere gevallen met de verhuurder.
Was de overledene de enige huurder? Overleg dan met de verhuurder.

Overleg met familie over hoeveel tijd je denkt nodig nodig te hebben om het huis leeg te maken. Door een maand extra te huren komt er minder druk op.

Sociale huur
Vraag aan de woningbouwvereniging wat de opzegtermijn is en of er speciale eisen zijn met betrekking tot de oplevering.

Particuliere huur of vrije sector
Ga in overleg met de verhuurder over de opzegtermijn. Wil iemand van de familie of vrienden de huur overnemen? Overleg met de verhuurder. Soms zijn deze er wel voor in een betrouwbare huurder te vinden zonder een bureau te hoeven inschakelen.

Borg
Vaak is er bij het betrekken van de huurwoning een borg betaald. Vergeet deze niet terug te vragen.

Koophuis
Als iemand overlijdt, loopt de hypotheek gewoon door. De erfgenamen zijn aansprakelijk voor de hypotheek. De manier waarop de hypotheek wordt afgehandeld, verschilt per situatie. Bespreek dit met je hypotheekadviseur en/of met de bank.

Had de overledene een hypotheek?
Meld het overlijden bij de instelling die de hypotheek­lening heeft verstrekt.
Beslis wat jullie als erfgenamen met het koophuis doen. Blijft de partner erin wonen? Koopt een van de erfgenamen de andere erfgenamen uit?

Samen eigenaar en je wilt er blijven wonen:
Vraag je hypotheekadviseur te berekenen of je de maandlasten in je eentje kunt betalen. Afhankelijk van hoe jij en je partner zaken hadden geregeld, kan zijn dat andere erfgenamen de helft van het huis erven. Daarom heeft de hypotheekadviseur een verklaring van erfrecht nodig.

Tip: hypotheekrente kan mogelijk omlaag
Probeer als achterblijvende echtgenoot of geregistreerd partner met een hypotheek lagere rente te bedingen. Veel banken rekenen geen boeterente in deze situatie. Kaart dit wel zo snel mogelijk aan, liefst binnen half jaar of jaar. Gaat de bank niet akkoord, leg je verzoek dan voor aan het klachteninstituut Kifid.

De overledene was eigenaar en jij bent erfgenaam.
Overleg dan met je hypotheekadviseur wat je kunt doen om er te blijven wonen.

De overledene was eigenaar en jij bent geen erfgenaam
Dan gaat het huis over naar de mensen die wel erfgenaam zijn. Het kan zijn dat je dan toch recht hebt om in het huis te blijven wonen. Vraag dit na bij de notaris. Of je in het huis kunt blijven, hangt ook af van je financiële situatie. Is er een hypotheek met Nationale Hypotheek Garantie? Misschien kun je tijdelijk je hypotheek niet meer betalen nu je partner is overleden. Als je een hypotheek hebt met Nationale Hypotheek Garantie (NHG), dan hoeft dat soms toch niet te betekenen dat je het huis moet verkopen. Je kunt soms bijvoorbeeld extra tijd krijgen om financieringsproblemen op te lossen. De bank bepaalt of en onder welke voorwaarden je een hypotheek kunt krijgen.

Getrouwd of geregistreerd partners zonder testament?
Dan hangt het ervan af of je in gemeenschap van goederen getrouwd bent, in beperkte gemeenschap van goederen (na 1 januari 2018) of met huwelijkse voorwaarden. Waren jullie voor 1 januari 2018 getrouwd in gemeenschap van goederen, dan krijg jij in de meeste gevallen het huis. De kinderen hebben ook recht op hun deel, maar in principe pas nadat jij bent overleden.

Ben je na 1 januari 2018 getrouwd in beperkte gemeenschap van goederen? Dan hangt het ervan af of jullie het huis samen hebben gekocht, of dat het voor jullie trouwen van één van jullie was. Was het huis van jou, dan blijft het van jou. Was het van je partner, dan hangt het van jullie afspraken af hoe het huis na het overlijden verdeeld wordt.
Vraag bij elke onduidelijkheid informatie bij de notaris of register-executeur.

Hypotheek te duur voor achterblijver en hypotheek met Nationale Hypotheek Garantie?
Als je een hypotheek hebt met NHG, dan hoeft het huis soms toch niet verkocht te worden. Vraag informatie bij je hypotheekadviseur.

Moet het huis toch verkocht met een restschuld?
Misschien kan het Waarborgfonds Eigen Woningen de restschuld betalen. Vraag informatie bij je hypotheekadviseur.

Levensverzekering
Had de overledene een levensverzekering? In de overeenkomst staat wie de begunstigde is. Neem hiervoor contact met de verzekeraar op.

Overlijdensrisicoverzekering
Het geld dat uitgekeerd wordt uit een overlijdensrisicoverzekering kan gebruikt worden om bijvoorbeeld de hypotheek af te lossen (soms is dat verplicht) of om het maandelijkse inkomen van de achterblijvende partner aan te vullen. Weet je niet of je een bedrag krijgt? Neem contact op met de verzekeraar. En overleg met je hypotheekadviseur.

Woonhuisverzekering
Staat het huis leeg? Dit kan gevolgen hebben voor de dekking. Licht de verzekeraar daarom zo snel mogelijk in. Blijft er iemand in het huis wonen? Dan moet de verzekering op naam van die persoon worden gezet. Als het huis verkocht wordt, kan de woonhuisverzekering pas worden opgezegd bij de overdracht van het huis.

Inboedelverzekering
Blijft er iemand in het huis wonen? Dan moet de verzekering op naam van die persoon worden gezet. Als er niemand in het huis blijft wonen, kan de inboedelverzekering worden opgezegd. Het is verstandig om dit pas te doen als het huis leeg is.

Autoverzekering
Wordt de auto verkocht? Dan kan de autoverzekering pas daarna worden opgezegd. Als je een auto erft, moet je formeel binnen 5 weken het kentekenbewijs op eigen naam overzetten, op een kantoor van PostNL. Meenemen: legitimatie (ID of rijbewijs), het tenaamstellingsbewijs en het overschrijvingsbewijs van de auto. Kijk hier waar ze in de buurt kentekens overschrijven.

Als je de erfenis beneficiair aanvaardt of verwerpt, (zie érfenis aanvaarden?’) dan mag de auto niet over gezet worden. De auto blijft dan op naam van de overledene staan tot de erfenis is geregeld. De premies voor verzekering en kosten van de wegenbelasting gaan af van de rekening van de overledene, tot de erfenis is geregeld.

Ziektekostenverzekering
Via de Basisregistratie Personen (BRP) krijgen zorgverzekeraars vanzelf bericht van een overlijden. De verzekeraar beëindigt de verzekering en stuurt een bevestiging naar het adres van de overledene, of een correspondentieadres dat aan de verzekeraar is doorgeven. Alleen als iemand in het buitenland is overleden, moet je dit zelf doorgeven aan de zorgverzekeraar.

Eventueel teveel betaalde premie en eigen risico hoort de verzekeraar terug te storten op het rekeningnummer van de overledene. Als er kinderen waren meeverzekerd op de polis van de overledene moet je overleggen met de klantenservice van de zorgverzekeraar.

Let op: Zorgverleners, artsen en ziekenhuizen sturen soms pas maanden of zelfs een jaar later een factuur naar de verzekering. Daardoor kan het zijn dat de verzekering is beëindigd, maar er toch nog rekeningen betaald moet worden. Heel naar, maar het komt doordat zorginstellingen rekeningen zo laat versturen.

Leningen
De Persoonlijke Lening of het Doorlopend Krediet van de overledene wordt geblokkeerd. De bank doet dit om te voorkomen dat iemand die niet bevoegd is geld zou kunnen opnemen. De erfgenamen kunnen dus geen gebruik meer maken van de lening. Bij bepaalde producten (doorlopende kredieten, studentenkrediet) kan het zijn dat bij overlijden de lening wordt kwijtgescholden. Kijk in de Algemene Voorwaarden van het product welke regels gelden voor kwijtschelding bij overlijden. Als er geen kwijtschelding bij overlijden is, zijn de erfgenamen zelf aansprakelijk voor de schuld, als zij de erfenis aanvaard hebben.

Schulden
Na drie maanden mogen schuldeisers zich melden. Je hebt ook zelf een plicht om schuld­ eisers aan te schrijven.

Meld het overlijden aan de werkgever
De werkgever moet aan de partner of de kinderen een bedrag gelijk aan een maandsalaris uitkeren. Dat bedrag hoort niet tot de nalatenschap maar is bedoeld als tegemoetkoming in de kosten van het overlijden.

Daarnaast moet de werkgever ook het salaris van de maand van overlijden plus (een deel van) het vakantiegeld uitbetalen. Dit bedrag is wel onderdeel van de nalatenschap en moet op een rekening op naam van de overledene worden gestort.

Pensioen
Bouwde de overledene nabestaandenpensioen op: vraag informatie bij het pensioenfonds. Ook als het pensioen al premievrij is.

Spaarde de overledene voor pensioen met lijfrente? Informeer bij de bank of verzekeraar of er recht is op een nabestaandenlijfrente-uitkering.

Weet je niet of en waar de overledene een pensioen opbouwde?
Kijk op www.mijnpensioenoverzicht.nl

Uitkering
Er zijn verschillende uitkeringen van de SVB:

• De Nabestaandenuitkering Anw voor de achterblijvende partner.
• De wezenuitkering voor kinderen van wie beide ouders zijn overleden.
• Eén maand overlijdensuitkering als de overledene AOW kreeg.

De SVB neemt zelf contact op met de nabestaanden. Meer informatie over nabestaandenuitkeringen lees je op svb.nl.

Recht op toeslag
Wie geld of goederen heeft geërfd, verspeelt vanaf het jaar na het overlijden, mogelijk het recht op huurtoeslag, zorgtoeslag of kindgebonden budget. Als je spaargeld hoger is geworden dan de vrijstelling, moet je toeslagen stopzetten. Kijk bij de Belastingdienst per toeslag hoeveel spaargeld je mag hebben zonder de toeslag te verliezen:

Toeslagen overledene stoppen automatisch
De belastingdienst zet de toeslagen van de overledene stop. Hiervan krijgen de nabestaanden vanzelf bericht. Had de overledene thuiswonende kinderen jonger dan 18 jaar? En gaan de kinderen bij hun andere ouder wonen? Dan zorgt de SVB ervoor dat die ouder de kinderbijslag krijgt. Ook zet de SVB het kindgebonden budget op naam van deze ouder.

Toeslagen terugbetalen
Toeslagen worden per maand vooruit betaald. Na het jaar van overlijden berekent de belastingdienst of de overledene het juiste bedrag aan toeslag heeft gekregen. Indien het te weinig was volgt nog een betaling, teveel moet terug betaald. Je krijgt daar vanzelf bericht over.

NB: Een aangifte van overlijden wordt automatisch doorgegeven aan overheidsinstanties, maar nabestaanden hebben wel de plicht om te controleren of de wijziging is doorgekomen. Heb je na circa vier we­ken nog niets gehoord van instanties, zoals de belastingdienst, neem dan zelf contact op.

Belastingaangifte
Zowel de ‘bevoegde persoon’ als de achterblijvende fiscale partner kunnen belastingaangifte voor de overledene doen en ondertekenen. De fiscale partner moet wel altijd mede ondertekenen, dus óók als iemand anders de aangifte doet.

Je krijgt vanzelf bericht van de belastingdienst als je voor de overledene aangifte inkomstenbelasting over het laatste levensjaar moet doen. De belastingdienst stuurt daarvoor een brief met het aangifteformulier – het papieren F-formulier – naar het correspondentieadres dat de nabestaanden hebben opgegeven. Dat F-formulier arriveert meestal binnen 3 maanden na het overlijden. Het kan iets langer duren als het overlijden in het eerste kwartaal van het jaar was. Het ingevulde formulier moet vóór 1 mei na het jaar van overlijden binnen zijn bij de belastingdienst. Vraag uitstel, als er meer tijd nodig is. Dat kan via het Serviceteam Nabestaanden van de belastingdienst: 0800 – 2358354. Ze vragen het Burgerservicenummer van de overledene. Als er ook aangifte van erfbelasting moet worden gedaan, laat de belastingdienst dat binnen 4 maanden na het overlijden weten.

Voorlopige aanslag stopzetten
Betaalde de overledene een maandelijkse voorlopige aanslag (voorheffing)? Dan moet die worden stopgezet of aangepast. Een aanslag waarbij de overledene een bedrag terugkreeg, zet de belastingdienst meteen stop. Maar de te betalen voorlopige aanslag moet je dus zelf doorgeven.

Dat kan met het formulier ‘Verzoek of wijziging voorlopige aanslag’, aan te vragen bij de Belasting Telefoon: 0800 – 235 83 54.

Blijf je na het overlijden alleen achter met uw kinderen?
Vraag advies aan een belasting­adviseur of de belastingtelefoon over aftrekposten voor bijzondere lasten.

Bericht ontvangen van….?’
Een aangifte van overlijden wordt automatisch doorgegeven aan overheidsinstanties,
maar nabestaanden hebben wel de plicht om te controleren of de wijziging is doorgekomen.
Heb je na circa vier weken nog niets gehoord van deze instanties, neem dan zelf contact op.

• Belastingdienst
• Sociale Verzekeringsbank (SVB)
• Gemeente (OZB, afvalstoffenheffing, rioolrecht)
• Waterschap
• Centraal Administratie Kantoor (CAK)
• Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW)
• Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV)
• Algemene nabestaandenwet (ANW)
• Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO)