Organiseren uitvaart

Wat is opbaren?

Opbaren is letterlijk het op een baar leggen van een overledene. De overledene is dus verzorgd en gekleed en wordt meestal in een kist gelegd. Maar opbaren op bed kan ook.

Iemand kan thuis worden opgebaard, in de kamer van het verzorgingstehuis of in een rouwcentrum. Er wordt gebruik gemaakt van koeling.

Niet opbaren is ook een mogelijkheid. Iemand komt dan (al of niet in een kist) in een koeling (in een lade) in het rouwcentrum. Het verschil is dat iemand die opgebaard ligt nog bezocht kan worden, er kan afscheid worden genomen. Als je ervoor kiest iemand niet op te baren kun je hem of haar niet bezoeken, tot het moment van de uitvaart.

Thuis of in een rouwcentrum

Om iemand thuis te kunnen opbaren, moet een koeling worden gehuurd. Er kan ook gekozen worden voor opbaren in een rouwcentrum. Het rouwcentrum kan onderdeel zijn van een crematorium, begraafplaats of uitvaartonderneming. Dat is prijzig. Zeker als er ook gelegenheid tot afscheid nemen wordt geboden. Het verschilt per rouwcentrum, soms moet worden betaald per bezoek of bezoeker. Vooral de bezoekersregeling bepaalt het prijsverschil.

Als je iedereen ruime gelegenheid tot afscheid wilt bieden kan thuis opbaren een goede keuze zijn. Meestal blijft tijdens de periode van afscheid nemen de kist open, en ga je die samen met de uitvaartondernemer sluiten, als je de overledene komt ophalen voor de uitvaart. Je kunt er ook voor kiezen de kist pas tijdens of na de ceremonie te sluiten, zodat alle bezoekers de overledene nog kunnen zien.

Lichte balseming in plaats van koelen

Een lichte vorm van balseming, ook wel thanatopraxie genoemd, zorgt ervoor dat het lichaam van de overledene een aantal dagen goed blijft en dat het zonder koeling niet gaat ontbinden. Ook ziet het lichaam er minder dood uit.

Thanatopraxie kost circa € 500. Omdat men vroeger nog niet beschikte over koelapparatuur was balsemen heel gewoon. Vijf dagen koeling huren voor thuis of vijf dagen opgebaard liggen in een rouwcentrum kost ook ongeveer € 500.

 Kostenindicatie

• Opbaren thuis, inclusief koeling & dagelijkse controle € 500
• Lichte balseming € 500
• Overbrengen overledene naar rouwcentrum € 250
• Opbaren rouwcentrum, incl. condoleance € 500
• Extra tijd condoleanceruimte (per half uur) € 200
• Niet opbaren, verblijf in koeling rouwcentrum € 300

Na het overlijden zal iemand verzorgd worden, gewassen, geschoren (bij mannen), aangekleed en zo mooi mogelijk worden neergelegd. Dit kan gebeuren op de afdeling, in het mortuarium, in het rouwcentrum of thuis.

Als een professional de verzorging doet, komt er een bedrag van circa € 175 op de rekening. Je kunt als familie aangeven dat je wilt helpen, puur om nog iets voor de overledene te doen.

Je kunt ook aangeven dat je erbij aanwezig wilt zijn. Helpen zal geen invloed hebben op de prijs. Je kunt het ook helemaal zelf doen. In overleg met degene die het anders had gedaan.

 Kostenindicatie

• Laatste verzorging € 150

Het grootste deel van de Nederlanders kiest voor de goedkoopste kist.
Wat kost die kist? Hier zie je duidelijk het verschil in werkwijze en het verdienmodel van de verschillende soorten uitvaartondernemers. De goedkoopste kist kost ca € 225. Bij de budgetuitvaart zit de kist in het pakket. Bij een gewone ondernemer is er een inkoop- en een verkoopprijs. De ondernemer verdient dan iets op de kist. Eerlijkeuitvaarten.nl doen geen marge op de kist, bij hen is het aannametarief wellicht wat hoger. En bij de verzekeraar is het aanname- tarief hoog én dezelfde goedkoopste kist ca € 450, die gaat dus 2 x over de kop.

Wil je als consument zelf een kist kopen of maken, dan is circa € 250 de laagste prijs voor een normale eenvoudige: zie www.uitvaartkist-online.nl. Dit bedrijf levert direct aan de consument. Oók als je al een uitvaartondernemer hebt ingeschakeld is dit mogelijk. Heb je te maken met een uitvaartondernemer van de verzekering, dan zal die waarschijnlijk aangeven dat het alleen via hen kan. Ga in dat geval in gesprek, want het moet kunnen.

Sinds 1991 is het mogelijk om in Nederland begraven of gecremeerd te worden zonder kist. De overledene wordt dan op een draagplank gelegd onder een doek, een lijkwade genoemd. Je mag voor een lijkwade alleen natuurlijke materialen gebruiken zoals katoen, linnen, wol en zijde. Je ziet de contouren van de overledene.

 Kostenindicatie

• Kist zelf inkopen of bouwpakket € 150 – € 275
• Via ondernemer: afhankelijk van ondernemer vanaf € 225
• Via verzekering: vanaf € 450
• Lijkwade zelf maken of kopen € 65 – € 300

Begraven

Er zijn twee soorten begraafplaatsen: gemeentelijke (elke gemeente is verplicht een begraafplaats te hebben) en bijzondere, die horen bij een kerk of stichting.

De gemeentelijke begraafplaatsen rekenen zeer verschillende bedragen. Zo is er een begraafplaats waar een graf (met grafrechten voor 30 jaar) bijna € 10.000 kost, terwijl je een paar kilometer verderop voor minder dan € 1.000 je laatste rustplaats kunt vinden, ook voor 30 jaar.

Begraven worden kan op verschillende manieren:

• Een eigen graf voor één persoon
• Een familiegraf voor twee of meer personen
• Een algemeen graf, waar meerdere mensen in worden begraven
• Een graf in de natuur (natuurbegraven)

Een eigen graf voor één persoon kost gemiddeld € 3.000. Je koopt grafrechten af met verschillende termijnen: voor bijvoorbeeld 10 of 20 jaar. De goedkoopste manier is een algemeen graf, waar meerdere mensen in worden begraven voor 10 jaar: dat kost circa € 1.350. Het lastige van grafrechten is dat steeds opnieuw moet worden besloten of ze worden verlengd. Na tien jaar doet de helft van de nabestaanden dat. Soms kunnen grafrechten voor eeuwig worden afgekocht. De prijzen verschillen enorm.

Er zijn meer dan 10 natuurbegraafplaatsen in Nederland. Het idee is in elk geval dat mensen in de natuur worden begraven en dat er geen opvallende grafstenen of monumenten zijn. Vaak mag een eenvoudige houten plaat, die ook vergaat, wel. Als een graf wordt gegraven, wordt de bovenste laag van de grond opzijgelegd. Na de begrafenis wordt deze laag weer op het graf gelegd zodat de natuur zich snel herstelt. Soms is er een ruimte waar je een dienst kunt houden en bij sommige natuurbegraafplaatsen kun je nu vast een plek kopen. Omdat de gedenkplaten langzaam verdwijnen krijgen de nabestaanden vaak de GPS-coördinaten zodat ze de plek altijd kunnen terugvinden.

Cremeren

De allersimpelste crematie (telefonische ondersteuning, administratie, ophalen, verzorgen, kist, vervoer naar het crematorium, crematie zonder aanwezigen, as bus door nabestaanden af te halen) kost circa € 1.250.

Een crematie zonder aanwezigen wordt een technische crematie genoemd. Eigenlijk is dat een vreemde term want het betekent alleen maar dat het afscheid plaatsvindt op een andere plek dan de aula van het crematorium. In de uitvaartbranche is dit een nieuwe ontwikkeling. Er worden nieuwe crematoria gebouwd, speciaal voor dit soort crematies. De crematoria staan mogelijk op een industrieterrein en beschikken niet over een aula, er is hooguit een kleine afscheidsruimte.

 Kostenindicatie

Begraven

• Eigen graf € 3.000
• Bijzetten in bestaand graf € 875
• Algemeen graf met meerdere mensen € 1.350
• Natuurbegraven (10 jaar) € 1.450
• Natuurbegraven (voor eeuwig) € 3.750 – € 10.000
• Eenvoudige grafbedekking € 250
• Grafmonument € 1.500 – € 5.000

Cremeren

• Crematie € 1.350
• Sierurn € 200 – € 500
• Asbus in crematorium bewaren (1 jaar) € 0 – € 100
• Verstrooien as bij crematorium € 95
• Asverstrooien op zee met familie € 450
• Assieraad (via edelsmit) € 30 – € 1.600

De overledene moet meestal twee of drie keer vervoerd worden. Van het ziekenhuis naar een rouwcentrum en van het rouwcentrum naar de locatie van de dienst of ceremonie, bijvoorbeeld een kerk, en dan naar het crematorium of de begraafplaats. De rouwauto vervoert alleen de overledene, eventueel een passagier en wat bloemstukken.

Als er veel bloemstukken zijn wordt er soms nog een bloemenauto gereserveerd, en daarachter volgauto’s voor de familie. In andere gevallen hoeft de overledene maar één keer een kleine afstand af te leggen. Bijvoorbeeld als hij of zij thuis is overleden en opgebaard, het afscheid ook thuis is en de begraafplaats dichtbij is.

Prijzen
De prijzen van rouwvervoer kunnen snel oplopen. Grote uitvaartbedrijven hebben soms een eigen wagenpark; kleine uitvaartondernemers huren het rouwvervoer in. Soms is het gekoppeld aan het
rouwcentrum. Er zijn zilverkleurige, witte, grijze en zwarte rouwauto’s en er bestaan rouwbussen, waar de kist en de familie samen in mee kunnen. Er zijn rouwmotoren en zelfs kleine rouwauto’s speciaal voor kinderen. En natuurlijk heb je rouwkoetsen met paarden ervoor. Soms is het vervoer onderdeel van
een natura-uitvaartverzekeringspakket, soms is het onderdeel van een pakket dat je bij de ondernemer kunt afnemen.

 Kostenindicatie

• Rouwauto: ca € 250
• Volgauto ca € 250
• Koets ca € 1500

Met een rouwkaart kun je familie en vrienden informeren over het overlijden. Je kunt deze zelf vormgeven qua tekst en afbeelding.

Adressen

Ook al is de rouwkaart nog niet klaar: je kunt alvast beginnen met adressen schrijven, of in elk geval adressen te verzamelen. Het is ook mogelijk om adressen digitaal aan te leveren, waarna ze op de gefrankeerde enveloppen worden geprint, of op stickers. Je hoeft dan alleen zelf de kaarten in de enveloppen te stoppen. Je kunt dat ook uitbesteden. Google op ‘rouwkaarten verzendservice’, of vraag het aan de uitvaartondernemer.

Verzenden

Zorg ervoor dat je rouwenveloppen en -zegels gebruikt. Dat heeft twee voordelen: rouwbrieven worden met voorrang door PostNL bezorgd en de ontvanger is alvast een beetje voorbereid op de inhoud.

Je moet de rouwkaarten dan wel inleveren op het postkantoor in de speciale grote envelop, met de rouwzegels erop. Als je de rouwkaarten gewoon in de brievenbus doet gaan ze met de gewone post mee.

Let op: Bij rouwkaarten die je naar het buitenland stuurt ze voorzien van ‘priority’ sticker, en voor de zekerheid deze mensen ook per mail of telefoon benaderen om er zeker van te zijn dat het bericht ze op tijd bereikt.

 Kostenindicatie

De kosten van de kaarten zijn erg van afhankelijk van je wensen. Voor een standaardkaart met een foto op de voorkant kun je uitgaan van gemiddeld € 250 voor 100 stuks. Wil je een zelfontworpen kaart, laat je stickers met adressen printen (adressen aanleveren in Excel) en laat je de uitvaartverzorger de enveloppen met rouwzegels leveren, dan kom je voor 120 kaarten op een kleine

€ 500. Je kunt er ook voor kiezen om een aantal weken na het overlijden een dankbetuiging te versturen. De gemiddelde kosten voor 100 dankbetuigingen komen op € 185.

Als alle keuzes gemaakt zijn kun je, los van de rouwkaarten die je verstuurt, een advertentie in de krant plaatsen.

Let op: Als je een advertentie plaatst met de datum en de plaats van de uitvaart, moet je zorgen dat er op dat moment iemand (een buurman) op het correspondentieadres gaat zitten. Er zijn inbrekers die overlijdensadvertenties lezen om adressen te spotten waar op dat tijdstip niemand thuis is.

 Kostenindicatie

Een advertentie in een lokale krant kost circa € 300, een landelijke krant gemiddeld tussen €1.000 – €2.500 afhankelijk van de krant waarin je deze plaatst.

Keuze datum

Vindt de uitvaart op zaterdag of zondag plaats, dan zullen de uitvaartondernemer, de begraafplaats en/of het crematorium daar extra kosten voor in rekening brengen.

Condoleance avond

Familie en naaste vrienden nemen meestal afscheid van de overledene als deze is opgebaard. Als er veel mensen vóór de uitvaart willen langskomen kan je een condoleanceavond of avondwake organiseren. Ook mensen die niet op de uitvaart aanwezig kunnen zijn of zijn uitgenodigd kunnen dan afscheid nemen en condoleren. Prijs is afhankelijk van de plaats van opbaren: het rouwcentrum of thuis.

Keuze locatie

Als je een uitvaart samen met een uitvaartondernemer organiseert, gaat die er meestal vanuit dat je de gebaande paden bewandelt. Voor de locatie wil dat zeggen dat je bij een crematie een aula gebruikt voor de plechtigheid. Bij een begrafenis vindt iedereen het voor de hand liggen dat je een kerk of de aula van de begraafplaats gebruikt. De locatie vormt een heel belangrijk deel van het gevoel rond een uitvaart. Het kan heel goed dat je de ceremonie ergens anders doet en dat de overledene van daaruit naar het crematorium gaat, al dan niet met een paar intimi.

Zowel de aula van het crematorium als die van de begraafplaats is best duur en alles is strak georganiseerd. Je huurt de ruimte voor drie kwartier, een uur of langer: hoe langer hoe duurder. Bij sommige crematoria is het verplicht om ook een afscheidsruimte te huren en is het niet mogelijk om alleen de crematie zelf af te nemen. Vraag altijd om een offerte van de prijs van de aula.

Draaiboek

Een draaiboek is onmisbaar. Bij een goed draaiboek is aan elk detail gedacht, zodat het afscheid vlekkeloos verloopt. Het doel is dat de familie aandacht voor elkaar kan hebben.

Hoe je terugkijkt op de uitvaart die je organiseert, hangt in grote mate af van de invulling van de plechtigheid. Dit onderdeel heeft heel weinig met de prijs van de uitvaart te maken en alles met de bijdragen van de nabestaanden. Het kan dat je kiest voor een zeer informele bijeenkomst, thuis, waar niet echt een plan voor is. Je drinkt koffie of een borrel en je praat na. Maar meestal gaat het om een ceremonie in de aula van de begraafplaats of het crematorium, waarvoor samen met de uitvaartondernemer een draaiboek is gemaakt. Met de uitvaartondernemer moet je in elk geval goed kortsluiten hoe lang je over de aula wil en mag beschikken, want meestal luistert dat erg nauw. Mensen die iets willen zeggen kunnen dat het best met de familie afstemmen, zodat minuten kunnen worden gereserveerd.

Wie zit waar

Soms zijn in de kerk of aula de eerste twee of drie rijen stoelen gereserveerd voor familie, soms wordt nagedacht over wie waar komt te zitten. Denk hier in elk geval vooraf over na, zodat ongemakkelijke situaties (veroorzaakt door gevoeligheden door conflicten, scheidingen en dergelijke) kunnen worden voorkomen.

Sprekers

Het is het belangrijk om vooraf stil te staan bij het aantal sprekers, bij wat zij ongeveer willen zeggen en hoeveel tijd ze daarvoor nodig hebben. Bij naaste familie is het handig om de inhoud af te stemmen, zodat bepaalde zaken niet (drie)dubbel worden gememoreerd. Ook kun je afstemmen wie bepaalde mensen (zoals verpleegkundigen en verzorgenden) gaat bedanken.

Kleding

Als je hier niets over zegt, zullen de genodigden in donkere of zwarte kleding komen. Soms vraagt de familie aan de bezoekers juist kleurige of witte kleding te dragen. Het kan een heel bijzonder gevoel van saamhorigheid geven. Maar wat je ook bedenkt: het moet zodanig op tijd dat het nog op de kaart kan.

Foto of PowerPoint

Tegenwoordig zie je vaak foto’s uit het leven van de overledene op een groot scherm, bij het binnenkomen en na de dienst. Er is vast wel een handig kleinkind, neef of nicht die deze taak op zich kan nemen. Het is sowieso fijn als mensen een taakje krijgen en ze betrokken zijn bij het afscheid.

Koffietafel/condoleance

In het zuiden van Nederland noemen ze het ‘de koffietafel’ en in het noorden ‘de condoleance’. De kosten variëren van bijna niks tot duizenden euro’s. Bij een crematie is de condoleance vaak in een zaal van het crematorium. Na de afscheidsceremonie gaan de bezoekers naar een andere ruimte. In het crematorium is dit over het algemeen strak geregeld. Het huren van het zaaltje gaat per half uur en dan per kwartier extra. Drankjes en hapjes gaan per persoon of per stuk en zijn aan de prijs.

 Kostenindicatie

• Overbrengen overledene naar rouwcentrum € 250
• Opbaren rouwcentrum, incl. condoleance € 500
• Extra tijd condoleanceruimte (per half uur) € 200
• Niet opbaren, verblijf in koeling rouwcentrum € 300
• Toeslag: begraven op zaterdag € 300
• Gebruik aula begraafplaats € 220
• Koffie en cake: € 12,50 / bezoeker (50x) € 575
• Soep en broodjes: € 15 / bezoeker (50x) € 750
• Kerk: uitvaartdienst € 0 – € 500
  NB wie lid was van een kerkgemeenschap hoeft
  vaak niet te betalen voor kerkdienst.
• Kerk: uitvaartpersoneel & vervoer € 400
• Kerk: organist € 0 – € 120
• Laatste vervoer (rouwauto of koets) € 250 – € 1.200
• Extra volgauto € 250
• Dragers (€ 150 per drager) €600 – € 900
• Professionele spreker € 250 – € 500
• Foto- of filmreportage, inclusief montage € 500

Begrafenissen en huwelijken (rouw en trouw) zijn per definitie gebeurtenissen met hoge prijzen. Bij rouwbloemen kunt je vanaf € 25 een mooi rouwboeket bestellen dat zo is opgemaakt dat het kan liggen. Maar ook hier lopen de prijzen snel op naar € 200 of meer.

Er zijn ook rouwkransen, -harten en -kruisen te koop, meestal voor rond de € 200. De prijzen verschillen enorm per leverancier. Je kunt googlen op ‘rouwbloemen’. Je kunt ook zelf een krans of bloemstuk maken.

Tip: je kunt vragen of bezoekers van de dienst ieder één bloem meenemen. Het gaat toch om het gebaar en drukt de kosten.

 Kostenindicatie

• Boeket € 25
• Krans € 200

De klanken van muziek woelen de emotie los. Muziek is een enorm belangrijk onderdeel bij het afscheid. Bezoekers proberen zich groot te houden maar tijdens de muziek komen de tranen. Neem de tijd om een mooi stuk te kiezen: lievelingsmuziek van de overledene of laat een paar familieleden allemaal een stukje kiezen. Vaak is er een afwisseling van sprekers en muziek.

In de meeste crematoria kun je muziek op een usb-stick aanleveren, maar dat kan niet overal. Dan moet je met een cd komen. Vraag dit zodra je de ruimte van de ceremonie bespreekt zodat je nog tijd hebt om de muziek op cd op te sporen. In veel families worden instrumenten bespeeld en is wel iemand bereid mooi te spelen op de uitvaart. Ook kun je zogeheten levende muziek inhuren. Er zijn muzikanten gespecialiseerd in dit soort optredens, google maar eens op ‘levende muziek bij uitvaart’.

 Kostenindicatie

• Levende muziek of kerkkoor € 0 – € 500

Gelukkig is dit een onderdeel waar geen haast bij is: voor het kiezen van een grafsteen kun je alle tijd nemen. Je zou bijna vergeten dat je ook een grafmonument kunt maken zonder steen. Niet alleen bij natuurbegraafplaatsen, maar ook op gewone begraafplaatsen zie je mooie zelfgemaakte monumenten.

Gewone grafsteen

De prijzen van grafstenen lopen enorm uiteen en zijn helemaal afhankelijk van de keuzes die je maakt. Of je nu kiest voor marmer, glas of brons: er is heel veel mogelijk. De regels waar een grafmonument aan moet voldoen verschillen per gemeente. Het materiaal moet lang meegaan en er mogen geen scherpe punten aan het monument zitten. Ook zijn er regels voor de afmeting van het monument. Je kunt de regels opvragen bij de plaatselijke begraafplaats.

Als je weet dat je geen monument gaat plaatsen, geef dat dan direct aan, dat scheelt kosten. Vaak koop je bij de grafrechten (ongemerkt) ook een vergunning voor een grafmonument bij. Die is gespecificeerd in je rekening. Maar dat is geen verplichting. Dus zoek het goed uit, daar is tijd genoeg voor.

 Kostenindicatie

• Eigen graf € 3.000
• Bijzetten in bestaand graf € 875
• Algemeen graf met meerdere mensen € 1.350
• Natuurbegraven (10 jaar) € 1.450
• Natuurbegraven (voor eeuwig) € 3.750 – € 10.000
• Eenvoudige grafbedekking € 250
• Grafmonument € 1.500 – € 5.000

Na een crematie is het crematorium verplicht om de as ten minste een maand in bewaring te houden. Bij de meeste crematoria volgt daarna een periode van een jaar waarin de as nog kosteloos wordt bewaard. Daarna moet de as worden opgehaald, of moet er betaald worden voor het bewaren. Voorafgaand aan dergelijke keuzemomenten stuurt het crematorium een brief naar de opdrachtgever van de crematie.

Als je de as ophaalt zit deze in een kunststof bus, die is inbegrepen bij de prijs van de crematie. Wil je de as laten overhevelen in een urn, dan kost dat ook weer € 35. Houd er rekening mee dat zo’n as bus best groot is en de as van een persoon al snel 3 tot 4 kilo weegt. Let goed op de afmetingen van een urn als je die koopt: er zijn ook kleine exemplaren die maar een deel van de as kunnen bevatten.

Als je ervoor kiest om de as te bewaren zijn er veel verschillende mogelijkheden:

• In een urnenmuur op het kerkhof
• De urn laten begraven
• De as thuis bewaren
• Een deel verstrooien en een deel bewaren
• De as verdelen onder meerdere nabestaanden

Het is toegestaan om de as mee te nemen naar het buitenland.

Bijzetten in een urnenmuur kost tussen de € 150 en € 200 per jaar, of zo’n € 900 voor 5 jaar. Je kunt de as laten verstrooien, zonder aanwezigen kost dat ongeveer € 30. Is er familie bij, dan kost het afhankelijk van het strooiterrein, tussen de € 120 en € 170. Soms dringt een uitvaartondernemer erop aan dat hij of zij aanwezig is bij de verstrooiing.

Voor het zelf verstrooien van as heb je toestemming nodig van de eigenaar van de grond. Afhankelijk van de gemeenten zijn er regels over het verstrooien van de as.

 Kostenindicatie

• Crematie € 1.350
• Sierurn € 200 – € 500
• Asbus in crematorium bewaren (1 jaar) € 0 – € 100
• Verstrooien as bij crematorium € 95
• Asverstrooien op zee met familie € 450
• Assieraad (via edelsmit) € 30 – € 1.600